Generatiewisseling bij familiebedrijven: vergroot je kans op succes!

De overdracht van een familiebedrijf aan de volgende generatie is geen sinecure. Het is een proces dat een gedegen voorbereiding vraagt, waarin talloze financiële, fiscale en juridische keuzes moeten worden gemaakt en waarin bovendien emotie vaak een stevige rol speelt. Als dan ten slotte alle fases van het proces zijn doorlopen en alle papieren bij de notaris zijn getekend, kan eindelijk het glas worden geheven: “Op naar een florissante toekomst!”. Toch? Wel, dat is dus maar de vraag, want uit onderzoek[1] blijkt dat 70% van de familiebedrijven de eerste generatiewisseling niet overleeft. Hoe komt dat? En hoe vergroot je de kans van slagen?

Volgens de onderzoekers zijn familiebedrijven, meer dan andere bedrijven, geneigd vast te houden aan een bestaande koers. De belangrijkste redenen daarvoor zijn de overeengekomen dividendverplichting aan de terugtredende generatie (en/of andere familieleden) en de beschermingsconstructies die de terugtreders inbouwen om zo een bepaalde mate van invloed op de bedrijfsvoering te behouden. Door de dividendverplichting neemt de cashflow af, waardoor investeringen in innovatie en concurrentiekracht in het gedrang komen. En door de beschermingsconstructies krijgt de aantredende generatie onvoldoende ruimte om te ondernemen.

Bovendien is er in de 25 à 30 jaar dat de terugtredende generatie succesvol was met het bedrijf veel gebeurd. Neem de komst van het internet, de wereldwijde economische crisis, de digitalisering en de nieuwe, circulaire economie. De wereld om ons heen verandert in hoog tempo. En zeer waarschijnlijk ook de markt waarin je met je bedrijf actief bent. Wat betekenen die veranderingen voor je bedrijf; voor je bedrijfsstrategie (moeten we scherpstellen of vernieuwen?), voor het businessmodel (zien we nieuwe kansen?) en het organisatiemodel (moeten we de aansturing, overlegstructuren en HRM actualiseren?). Is je communicatie nog effectief? En past jouw leiderschapsstijl in de bestaande bedrijfscultuur? Kortom: is de huidige bedrijfsvoering, gezien alle veranderingen, nog de juiste om ook in de toekomst succesvol te zijn? Het lijkt een open deur, maar de praktijk leert dat deze vraag bij generatiewisselingen in familiebedrijven niet altijd de aandacht krijgt die hij verdient. Terwijl het toekomstig succes van het bedrijf, en dus ook de nachtrust van de terug- én de aantredende ondernemer, juist in grote mate afhangt van het antwoord op die vraag.

Om je kans van slagen te vergroten is het van belang om ruim tijd en aandacht te besteden aan de ‘technische’ kant van de overdracht. Dat spreekt voor zich. Maar minstens zo belangrijk is het om het moment van de generatiewisseling te baat te nemen om te onderzoeken waar je staat met je bedrijf, waar je naartoe wilt en hoe je daar, in onze razendsnel veranderende wereld, gaat komen. En nóg belangrijker is het om inzicht te krijgen in wat je daar als aantredende ondernemer voor nodig hebt. Betrek in die verkenning kritische professionals, beproef je plannen bij branchegenoten en zoek contact met collega-ondernemers die je in dit proces voorgingen. En doe dat vooral vóór de overdracht een feit is. Zodat je, als alle papieren bij de notaris zijn ondertekend, met overtuiging kunt proosten op een florissante toekomst.

[1] * Van het Erasmus Centre For Family Business (ECFB) in samenwerking met BDO en Rabobank